On Soruda 7416 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

1. DÜZENLEMENİN AMACI NEDİR?

Düzenlemenin amacı; elektronik ticaret piyasasında yoğunlaşma ve böylece tekelleşmenin önüne geçilmesidir. Özellikle yapılan iş ve işlemler esnasında elde edilen verilerin lojistik ve ödeme hizmeti gibi sektörlerde de söz sahibi olmanın ve tüketicilerin kendilerine olan bağımlılığın ve buna bağlı yoğunlaşmanın önüne geçilmek istenmektedir. Elektronik ticaret piyasasında bilhassa elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları bakımından rekabetin bozulmaması, dürüst rekabetin tesisidir. Bu amaç kapsamında Ticaret Bakanlığı’na, elektronik ticaretin gelişimini sağlamaya, etkin ve adil rekabet ortamını korumaya, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının faaliyetlerine yönelik düzenleme yapmaya ve aracılık sözleşmesinde yer verilmesi zorunlu unsurları belirlemeye yetkisi vermektir.

2. DÜZENLEME KİMLERİ KAPSAMAKTADIR?

Düzenleme temel olarak elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarını ele almaktadır. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları; elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcıdır. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ise; elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcı olarak tanımlanmıştır.

Elektronik ticaret pazar yeri, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmetlerini sunduğu elektronik ticaret ortamını ifade etmektedir. Elektronik ticaret ortamından kasıt ise; elektronik ticaret faaliyetinde bulunulan internet sitesi, mobil site veya mobil uygulama gibi platformlardır.

Bazı Kanun kapsamındaki sektörler elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları kavramının kapsamı dışına çıkartılmıştır. Bunlar;

• 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu,
• 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu,
• 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu,
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu,
• 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu,
• 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu,
• 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu,
• 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun,
• 809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunuyla kuruluş ve faaliyetleri düzenlenen ve bu kanunlara göre yetkilendirilerek münhasıran yetkilendirildikleri konularda faaliyet gösterenler ile
• 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlananlar ile bunların verdiği yetki dâhilinde münhasıran şans ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenlerdir.

3. ARACI HİZMET SAĞLAYICI VE HİZMET SAĞLAYICI SUNULAN İÇERİK VE İÇERİĞE KONU MAL VEYA HİZMETTİN HUKUKA AYKIRILIĞINDAN SORUMLU MUDUR?

Kural olarak aracı hizmet sağlayıcı ve hizmet sağlayıcı bu durumdan haberdar değilse sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmettin hukuka aykırılığından sorumlu değildir. Ancak özel düzenlemelerde aksine bir hüküm yer almakta veya hukuka aykırılıktan haberdar olup içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirim yapmazsa aracı hizmet sağlayıcı ve hizmet sağlayıcı hukuka aykırılıklardan sorumlu olacaktır.

Ayrıca elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, hak sahibinin, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikâyeti üzerine, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının şikâyete konu ürününü yayımdan kaldırarak durumu kendisine ve hak sahibine bildirmelidir. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının, şikâyetin aksini gösteren bilgi ve belgeye dayanan itirazını elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya sunması üzerine şikâyete konu ürünü yeniden yayımlar. Şikâyet ve itirazda; ilgililerin açık kimlik ve adres bilgileri, ihtilafa konu ürün hakkındaki bilgiler, ürünün yayımdan kaldırılması veya yayımlanmasının gerekliliğine dair gerekçeler ile yönetmelikle belirlenen diğer hususlar yer alır. İlgililerin genel hükümlere göre adli ve idari mercilere başvurma hakları saklıdır.

4. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜM KANUNDAN ÇIKARTILMIŞTIR. KİŞİSEL VERİLER KORUNMAYACAK MIDIR?

Elektronik Ticaret Kanunu’n kişisel verilerin korunması başlıklı 10. Maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak kaldırılmasının gerekçesi; Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’un hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıları da kapsayan kapsamlı ve ayrıntılı hükümler içermesidir. O halde, uygulanacak olan kişisel verilere ilişkin Elektronik Ticaret Kanunu bakımından da uygulanacak olan Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’dur.

5. ELEKTRONİK TİCARETTE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALARDAN NE ANLAŞILMALIDIR?

Elektronik ticarette haksız ticari uygulamalardan; elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalar anlaşılmalıdır. Özellikle;

1. Mal veya hizmet satışı karşılığında elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde eksiksiz yapılmaması,
2. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması,
3. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması,
4. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi,
5. Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıdan bedel alınması ve
6. Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle elektronik ticaret hizmet sağlayıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması haksız ticari uygulama olarak kabul edilecektir.

6. ELEKTRONİK TİCARET ARACI HİZMET SAĞLAYICILARINA GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER NELERDİR?

Aracı hizmet sağlayıcılarının net işlem hacmi ile işlem ve iadeler hariç olmak üzere işlem sayısına göre değişen yükümlülükler getirilmiştir.

1. Tüm aracı hizmet sağlayıcılar için geçerli olan yükümlülükler:

• Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamaz veya bu malların satışına aracılık edemez. Bu malların, farklı elektronik ticaret ortamında satışa sunulması hâlinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunamaz ve birbirinin tanıtımını yapamaz. Ancak bu yükümlülük toplam satış hasılatınınyarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki satışlardan elde eden kişilerin markasını taşıyan veya marka kullanım hakkını haiz olduğu mallar hakkında geçerli değildir.
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının 4/1/1961tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlemesi gereken belgelerdeki bilgilere, satışın yapıldığı elektronik ticaret pazar yerinde yer verebilmesine imkân sağlamalıdır. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcının yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden olumlu irade beyanını almadan bunların ETBİS’e kayıtlı alan adlarının ana unsurunu oluşturan tescilli markalarını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacaktır.
• Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının tanıtıcı bilgilerini, kendisinden temin ettiği belgeler üzerinden veya ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden doğrulamalıdır.

2. Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, yukarıda belirtilen yükümlülüklere ilave olarak aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:

• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı ve alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanır ve aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri veya diğer elektronik ticaret ortamlarında elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarla rekabet ederken kullanamayacaktır.
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkân sunmalıdır.
• Net işlem hacmine dâhil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere, kendine ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim imkânı sunmamalı ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapılmamalıdır.
• 6362 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca borsada kaydenizlenen paylar hariç olmak üzere, şirket ortaklarının yüzde beş ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini, bu oranlara ulaşılmasını sağlayan devrin veya edinimin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde Bakanlığa bildirmelidir.
• Şirket kurması, kurulmuş şirketin paylarını devralması veya bu payları devretmesi hâlinde; kuruluşta kuruluşun ticaret siciline tescilinden, devirde ise devrin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde bu işlemleri Bakanlığa bildirmelidir.
• Sermaye Piyasası Kurulunca 6362 sayılı Kanuna göre yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşunca hazırlanan ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının faaliyetlerini, yönetim ve organizasyon yapısını, mevcut pay sahipleri ve bunların pay oranları ile iştirakleri ve iştirakleri nezdindekipay oranlarını, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişi bilgilerini, finansal tablolarını içerecek şekilde finansal durumunu, yükümlülüklere uyumunu ve yönetmelikle belirlenen diğer hususları gösterir denetim raporunu Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre Bakanlığa göndermelidir.
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından sağlanan içerikle ilgili mevzuata aykırı hususların tespitine yönelik işlemleri ve bunun neticesinde tespit edilen aykırılıkları içeren raporu Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre Bakanlığa göndermelidir.

3. Bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, yukarıda belirtilen yükümlülüklere ilave olarak aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:

• Net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin on iki aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının otuz milyar Türk liralık kısmı için bu tutarın yüzde ikisine, otuz milyar Türk lirasının üzerindeki kısmı için ise bu tutarın binde üçüne kadar reklam harcamasını izleyen takvim yılında yapabilecektir. Buna göre hesaplanan tutar, net işlem hacmine dâhil edilen elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar ile bunların ekonomik bütünlüğü içinde bulunup elektronik ticaret pazar yerinde faaliyet gösteren elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların toplam reklam bütçesini oluşturmaktadır. Bu bütçe, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar arasında net işlem hacmine katkıları oranında paylaştırılmalıdır ve bir takvim yılının üçer aylık dönemlerinde en fazla dörtte biri oranında kullanılabilecektir.
• Net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin on iki aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının otuz milyar Türk liralık kısmı için bu tutarın yüzde ikisine, otuz milyar Türk lirasının üzerindeki kısmı için ise bu tutarın binde üçüne kadar promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânları izleyen takvim yılında sunabilecektir. Buna göre hesaplanan tutar, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından elektronik ticaret pazar yerindeki alıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılara yapılabilecek toplam indirim bütçesini oluşturmaktadır ve bir takvim yılının üçer aylık dönemlerinde en fazla dörtte biri oranında kullanılabilecektir. Alıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı adına katlanılan maliyetler ile bunlara sağlanan ekonomik menfaatler de bu kapsamda değerlendirilir. Bakanlık, bu bende göre hesaplanan tutarın mal ve hizmet sektör ve kategorileri itibarıyla kullanım üst sınırını belirlemeye yetkilidir.
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaz, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacaktır. Buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilemeyecektir.

4. Bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, yukarıda belirtilen yükümlülüklere ilave olarak aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:

1- Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde, 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamında kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç olmak üzere, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketlerin, kredi verme işlemleri dâhil sundukları her türlü hizmetin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkân sağlayamayacaktır.

2- Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde;

• Ekonomik bütünlük içinde bulunduğu 6493 sayılı Kanun kapsamındaki elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyette bulunulmasına imkân sağlayamayacaktır.
• 6493 sayılı Kanunun 12 ncimaddesinin ikinci fıkrasının (h) bendi ile 18 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca 6493 sayılı Kanun kapsamı dışında kalan araçlarla ilgili hizmetler sunamayacak veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerce bu hizmetlerin sunulmasına imkân sağlayamayacaktır.
• Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışları ile elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere, 10/7/2003tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu kapsamında eşya taşımacılığı, 26/9/2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma ve Altyapı Alanına İlişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında taşıma işleri organizatörlüğü ve 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu kapsamında posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacaktır.
• Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması hâlinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayamayacaktır. Bu hizmetlerin kendisi veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi hâlinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacaktır.

7. ELEKTRONİK TİCARET HİZMET SAĞLAYICILARINA GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER NELERDİR?

Aracı hizmet sağlayıcılarında olduğu gibi hizmet sağlayıcılarına da net işlem hacmi ile işlem ve iadeler hariç olmak üzere işlem sayısına göre değişen yükümlülükler getirilmiştir.

• Tüm aracı hizmet sağlayıcılar için geçerli olan yükümlülükler:

YAZILI VEYA ELEKTRONİK ONAY YÜKÜMLÜLÜĞÜ: Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı, olumlu irade beyanını yazılı şekilde ya da elektronik ortamda almadığı sürece, ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adının ana unsurunu oluşturan tescilli markasını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacaktır.

• Diğer elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların yükümlülükleri:

Aracı hizmet sağlayıcılar hakkında yükümlülükler niteliğine uygun düştüğü ölçüde hizmet sağlayıcılar hakkında da uygulanacaktır. 

8. KİMLER ELEKTRONİK TİCARET LİSANSI ALMALIDIR?

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır. Lisans alma başvurusu, hadlerin aşıldığı tarihi izleyen takvim yılının; lisans yenileme başvurusu ise eşikler aşıldığı sürece her takvim yılının mart ayı içinde yapılmalıdır.

9. BU DÜZENLEMELERİN GEREĞİ NE ZAMAN YERİNE GETİRİLMELİDİR?

Kanun düzenlemelere uyum sağlanması için 1.1.2023, 1.1.2024 ve 1.1.2025 olmak üzere süre tanımıştır. Bu süre içinde profesyonel bir danışmanlık hizmeti alarak işletmenizin söz konusu düzenlemelere uygun hala getirilmesi faydalı olacaktır.

10. HALİHAZIRDAKİ ARACILIK SÖZLEŞMELERİN HUKUKİ AKIBETİ NE OLACAKTIR?

Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih olan 07.07.2022 tarihinden önce yapılan ve aynı tarihten itibaren altı ay içinde bu getirilen düzenlemelere uygun hâle getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümleri geçersiz olacaktır. Bu halde, aracılık sözleşmeleri 07.01.2023 tarihine kadar gözden geçirilmeli ve getirilen yükümlülüklere uygun hale getirilmelidir.